بررسي وظايف و اختيارات دادستان
بررسي وظايف و اختيارات دادستان
بالاترين مقام دادسرا، دادستان است كه بسياري از وظايف دادسرا زير نظر وي و بعد از تعيين اين مقام انجام مي‌شود. اما با وجود اهميت و نقش اين مقام قضايي در رسيدگي‌هاي كيفري، شهروندان با فعاليت‌هاي دادستان آشنايي اندكي دارند. در ادامه، به اختصار با وظايف دادستان بر اساس قانون جديد آيين دادرسي كيفري آشنا مي‌شويم.
رياست بر دادسرا
وظايف دادستان دو نوع است: وظايف قضايي و وظايف اداري. اولين وظيفه قضايي دادستان رياست بر دادسرا است. دادستان رئيس دادسرا است و همه كارها در دادسرا تحت نظارت او انجام مي‌شود.همچنين دادستان رئيس ضابطان است و بر كارهاي ضابطان و حسن انجام وظيفه آنان رياست و نظارت دارد. ضابطان تحت تعليم دادستان انجام وظيفه مي‌كنند.بعضي جرايم داراي جنبه حق‌الناسي، تعدادي حق‌اللهي و بعضي هم واجد هر دو جنبه هستند.
وظيفه تعقيب جرايم دو نوع اخير هم با دادستان است. چهارمين وظيفه دادستان تقسيم كار با توجه به درجه اهميت جرايم و تجربه قضات دادسرا بين آنان است. نظارت بر انجام تحقيقات بازپرس، وظيفه قضايي ديگري است كه قانون بر عهده دادستان قرار داده است. با اينكه بازپرس، مقام تحقيق پرونده‌هاي جزايي و مستقل است، دادستان هر زماني مي‌تواند پرونده را بخواهد و مطالعه كند و تكميل تحقيقات را از بازپرس درخواست كند. بازپرس در اين زمينه بايد از نظر دادستان متابعت كند.
صدور كيفرخواست
از ديگر وظايف دادستان صدور كيفرخواست است؛ با اين توضيح كه با احراز جرم در دادسرا و تكميل تحقيقات، چنانچه دادستان با نظر قاضي تحقيق اعم از بازپرس يا داديار موافق باشد، در همه جرايم (اعم از عمومي يا خصوصي) كيفرخواست صادر مي‌كند. در كيفرخواست، مشخصات طرفين پرونده، نوع جرم انتسابي، ادله ارتكاب جرم و مستندات قانوني نوشته مي‌شود. البته براي مرتكب، علاوه بر اين موارد، تقاضاي كيفر هم ذكر مي‌شود. كيفرخواست پس از امضاي دادستان يا معاون او يا داديار، به دادگاه ارسال مي‌شود. دادگاه‌هاي جزايي، بدون كيفرخواست دادستان، حق شروع رسيدگي ندارند، به جز در موارد نادر و استثنايي.
اظهارنظر درباره قرارهاي بازداشت بازپرس
قرارهاي نهايي بازپرس شامل منع تعقيب، موقوفي تعقيب و مجرميت مي‌شوند. تحقق قانوني و اعتبار قرارهاي مزبور، منوط به موافقت دادستان است و چنانچه دادستان با هر كدام موافق نباشد و بازپرس نظر دادستان را نپذيرد، پرونده براي تعيين تكليف به دادگاه ارسال مي‌شود. در جرايم مهم مانند قتل عمد و ساير موضوعاتي كه در صلاحيت دادگاه كيفري استان است، تحقيق پرونده‌ها با بازپرس و نظارت آن با دادستان است. در ساير جرايم، با وجود اينكه بازپرس مجاز به انجام تحقيقات است، دادستان و معاون او يا داديار نيز مي‌توانند انجام تحقيقات مقدماتي پرونده را عهده‌دار شوند.
حضور دادستان در دادگاه جزايي
جلسه محاكمه دادگاهي كه به امر كيفري رسيدگي مي‌كند، بدون حضور دادستان رسمي و قانوني نيست. دادستان بايد يا خودش در اين جلسه حاضر شود يا معاون يا يكي از دادياران را به نمايندگي معرفي كند. تجديدنظرخواهي از آراي محاكم جزايي از اختيارات و وظايف دادستان است. چنانچه حكمي موافق قانون نباشد يا اينكه قوانين در مراحل رسيدگي رعايت نشده باشند، حق تجديدنظرخواهي براي دادستان باقي است.
اجراي احكام جزايي
پس از قطعي شدن حكم جزايي، آن حكم زير نظر و به دستور دادستان يا معاون او يا داديار اجراي احكام كه تحت نظارت دادستان انجام وظيفه مي‌كند، اجرا مي‌شود. تفاوتي هم نمي‌كند كه جرم ارتكابي از جرايم مهم و منتهي به اعدام و قصاص باشد يا از جرايم كم‌اهميت يا حبس يا شلاق و جزاي نقدي.
وظايف اداري دادستان
وظايف اداري دادستان عبارت‌اند از: حفظ حقوق صغار، مجانين و غايب مفقودالاثر. براي انجام دادن اين وظايف، واحدهاي امور سرپرستي محجوران در دادسراها وجود دارد كه زير نظر دادستان اداره مي‌شود.جمع‌آوري دلايل در موضوع جنون اشخاص و سفاهت صغار بدون وليّ خاص، نصب قيّم براي محجوران، حفظ و نظارت بر اموال صغار، مجانين و غيررشيدها مادامي كه قيّم تعيين نشده، درخواست عزل قيّم، درخواست نصب امين براي جنين، حفظ و نظارت بر اموالي كه محتاج تعيين امين است تا زماني كه امين معرفي شود، درخواست تعيين امين براي اداره اموال غايب مفقودالاثر، اقدام فوري براي حفظ تركه متوفي قبل از حضور دادرس دادگاه، اجازه ازدواج و طلاق براي مجنون، حفظ اموال مجهول‌المالك، حفظ تركه متوفاي بلاوراث و ده‌ها وظيفه ديگر به موجب قانون امور حسبي، بر عهده دادستان گذاشته شده است.
وظايف دادستان در مرحله تحقيقات مقدماتي
اختيارات و وظايف دادستان با توجه به هر يك از مراحل دادرسي قابل بررسي است. وي در مرحله تحقيقات مقدماتي، دادرسي و صدور حكم، وظايفي دارد كه بايد به صورت جزئي و مفصل بررسي شود.البته منظور از «تحقيقات مقدماتي» تشكيل پرونده مقدماتي، جمع‌آوري دلايل به سود يا زيان متهم و اظهارنظر در مورد بزه‌كاري يا بي‌گناهي متهم است.
قرارهاي نهايي
تمامي قرارهاي نهايي بازپرس بايد با موافقت دادستان باشد. حتي قرارهاي بازداشت موقت و قرار تشديد تامين هم بايد با كسب نظر دادستان باشد. صدور قرار ترك تعقيب از مواردي است كه در خصوص متناسب بودن تعقيب صورت مي‌پذيرد.در قانون جديد آيين‌دادرسي كيفري، صدور قرار ترك تعقيب از سوي دادستان امكان‌پذير شده است. بدين ترتيب، در جرايم قابل گذشت و در صورت درخواست شاكي، دادستان قبل از صدور كيفرخواست، مي‌تواند قرار ترك تعقيب متهم را صادر كند. البته درخواست تعقيب مجدد متهم ظرف يك سال از تاريخ صدور قرار ترك تعقيب از سوي شاكي براي يك مرتبه امكان دارد.
برچسب: ،